Példatár –Ekzercaro (Fragmento!)

Tiu ĉi versio de la Ekzercaro de la Fundamento de Esperanto baziĝas sur teksto enretigita de Edmundo Grimley-Evans. Mi tamen pluredaktis ĝin, kaj adaptis ĝin al la ebloj de HTML.

Rimarku, ke mankas la kvinlingvaj vortolistoj post la respektivaj ekzercoj. Kelkaj el ili estas tamen aldonitaj kiel bildoj.

La tipografiaj detaloj (eĉ preseraroj!) de la originala teksto estas laŭeble konservitaj, sed iuj malgravaj detaloj, ekz. la linia disdivido kaj la diversaj specoj de citiloj, ne sekvas la originalon pro teknikaj cirkonstancoj.

La Fundamento estas netuŝebla teksto, kaj tiu ĉi versio de la Ekzercaro ne estu rigardata kiel Fundamenta, ĉar ne eblas garantii senerarecon.

Bertilo Wennergren

EKZERCARO

de la lingvo internacia "Esperanto"

GYAKORLATOK

Eltérések a magyar ABC -től: a = á; ĉ = cs; ĝ = dzs; ĥ = ch (mint a technika szóban);
ĵ = zs; ŝ = s; s = sz, ŭ = rövid u.
A hangsúly mindig az utolsó előtti szótagon van.
Figyelem, az ŭ nem alkot szótagot! pl. Eŭropo — Európa;
szótagolva: Eŭ-ro-po, laŭte — hangosan, laŭ-te.

Nomoj de la literoj: A betűk nevei: a, bo, co, ĉo, do, e, fo, go, ĝo, ho, ĥo, i, jo, ĵo, ko, lo, mo, no, o, po, ro, so, ŝo, to, u, ŭo, vo, zo.

§ 2.

Ekzerco de legado. Olvasási gyakorlat. (ahol a vessző van a betűn, ott a hangsúly)
Figyelem: é - e ! esetleg nagyon kicsit "éssen" lehet ejteni

Al. Bá-lo. Pá-tro. Nú-bo. Cé-lo. Ci-tró no. Cén-to. Sén-to. Scé-no. Scí-o. Có-lo. Kó-lo. O-fi-cí-ro. Fa-cí-la. Lá-ca. Pa-cú-lo. Ĉar. Ĉe-mí-zo. Ĉi-ká-no. Ĉi-é-lo. Ĉu. Fe-lí-ĉa. Cí-a. Ĉí-a. Pro-cé-so. Sen-ĉé-sa Ec. Eĉ. Ek. Da. Lú-do. Dén-to. Plén-di. El. En. De. Té-ni. Sen. Vé-ro. Fá-li. Fi-dé-la. Trá-fi. Gá-lo. Grán-da. Gén-to. Gíp-so. Gús-to. Lé-gi. Pá-go. Pá-ĝo. Ĝis. Ĝús-ta. Ré-ĝi. Ĝar-dé-no. Lón-ga. Rég-no. Síg-ni. Gvar-dí-o. Lín-gvo. Ĝu-á-do. Há-ro. Hi-rún-do. Há-ki. Ne-hé-la. Pac-hó-ro. Ses-hó-ra Bat-hú-fo. Hó-ro. Ĥó-ro. Kó-ro. Ĥo-lé-ro. Ĥe-mí-o. I-mí-ti. Fí-lo. Bír-do. Tró-vi. Prin-tém-po. Min. Fo-í-ro. Fe-í-no. I-el. I-am. In. Jam. Ju. Jes. Ju-ris-to. Kra-jó-no. Ma-jés-ta. Tuj. Dó-moj. Ru-í-no. Prúj-no. Ba-lá-i. Pá-laj. De-í-no. Véj-no. Pe-ré-i. Mál-plej. Jús-ta. Ĵus. Ĵé-ti. Ĵa-lú-za. Ĵur-nálo. Má-jo. Bo-ná-ĵo. Ká-po. Ma-kú-lo. Kés-to. Su-ké-ro. Ak-vo. Ko-ké-to. Li-kvó-ro. Pac-ká-po.

§ 3.

Ekzerco de legado.

Lá-vi. Le-ví-lo. Pa-ró-li. Mem. Im-plí-ki. Em-ba-rá-so. Nó-mo. In-di-fe-rén-ta. In-ter-na-cí-a. Ol. He-ró-i. He-ro-í-no. Fój-no. Pí-a. Pál-pi. Ri-pé-ti. Ar-bá-ro. Sá-ma. Stá-ri. Si-gé-lo. Sis-té-mo. Pe-sí-lo. Pe-zí-lo. Sén-ti. So-fís-mo. Ci-pré-so. Ŝi. Pá-ŝo. Stá-lo. Ŝtá-lo. Vés-to. Véŝ-to. Dis-ŝí-ri. Ŝan-cé-li. Ta-pí-ŝo Te-o-rí-o. Pa-tén-to. U-tí-la. Un-go. Plú-mo. Tu-múl-to. Plu. Lú-i. Kí-u. Ba-lá-u. Tra-ú-lo. Pe-ré-u. Ne-ú-lo. Fráŭ-lo. Paŭ-lí-no. Láŭ-di. Eŭ-ró-po. Tro-ú-zi. Ho-dí-aŭ. Vá-na. Vér-so. Sól-vi. Zór-gi. Ze-ní-to. Zo-o-lo-gí-o. A-zé-no. Me-zú-ro. Ná-zo. Tre-zó-ro. Mez-nók-to. Zú-mo. Sú-mo. Zó-no. Só-no. Pé-zo. Pé-co. Pé-so. Ne-ní-o. A-dí-aŭ. Fi-zí-ko. Ge-o-gra-fí-o. Spi-rí-to. Lip-há-ro. In-díg-ni. Ne-ní-el. Spe-gú-lo. Ŝpí-no. Né-i. Ré-e. He-ró-o. Kon-scí-i. Tra-e-té-ra. He-ro-é-to. Lú-e. Mó-le. Pá-le. Tra-í-re. Pa-sí-e. Me-tí-o. In-ĝe-ni-é-ro. In-sék-to. Re-sér-vi. Re-zér-vi.

§ 4.

Ekzerco de legado.

Citrono. Cento. Sceno. Scio. Balau. Ŝanceli. Neniel. Embaraso. Zoologio. Reservi. Traire. Hodiaŭ. Disŝiri. Neulo. Majesta. Packapo. Heroino. Pezo. Internacia. Seshora. Cipreso. Stalo. Feino. Plu. Sukero. Gento. Indigni. Sigelo. Krajono. Ruino. Pesilo. Lipharo. Metio. Ĝardeno. Sono. Laŭdi. Pale. Facila. Insekto. Kiu. Zorgi. Cikano. Traetera. Sofismo. Domoj. Spino. Majo. Signi. Ec. Bonaĵo. Legi. Iel. Juristo. Ĉielo. Ĥemio.

§ 5.

Patro kaj frato. - Leono estas besto. - Rozo estas floro kaj kolombo estas birdo. - La rozo apartenas al Teodoro. - La suno brilas. - La patro estas sana. - La patro estas tajloro.

patro - apa
o - a főnevet jelzi
kaj - és
frato - fivér
leono - oroszlán
esti - lenni (segédige, Eszperantóban, ha a mondat állítmánya nem ige, mindig ki kell tenni az esti segédigét mely a német ist, sind -latin est, sunt, - francia est, sont állítmányi segédigének felel meg).
as, - az ige jelen idejét jelzi.
besto - állat
rozo, - rózsa
floro - virág
kolombo - galamb
birdo - madár
la, - a, az (határozott névelő)
aparteni - valakiének lenni, valakihez tartozni
al - -nak -nek, hoz-hez (tulajdonító eset elöljárója)
suno - nap (égitest)
brili - ragyogni, fényleni
sana - egészséges
a - a melléknevet jelzi
tajloro - szabó

§ 6.

Infano ne estas matura homo. - La infano jam ne ploras. - La ĉielo estas blua. - Kie estas la libro kaj la krajono? - La libro estas sur la tablo, kaj la krajono kuŝas sur la fenestro. - Sur la fenestro kuŝas krajono kaj plumo. - Jen estas pomo. - Jen estas la pomo, kiun mi trovis. - Sur la tero kuŝas ŝtono.

infano - gyermek
ne - nem ne
matura - érett
homo - ember
jam - már
plori - sírni
ĉielo - ég (menny)
blua - kék
kie - hol, ahol
libro - könyv
krajono - irón, ceruza
sur - -n, -on -en
tablo - asztal
kuŝi - feküdni
fenestro - ablak
plumo - toll
jen - íme
pomo - alma
kiu - ki, aki, mely, amely (jelző)
n, - -t (tárgyeset)
mi - én
trovi - találni
is, - az ige múlt idejét jelzi
tero - föld
ŝtono - kő

§ 7.

Leono estas forta. - La dentoj de leono estas akraj. - Al leono ne donu la manon. - Mi vidas leonon. - Resti kun leono estas danĝere. - Kiu kuraĝas rajdi sur leono? - Mi parolas pri leono.

forta - erős
dento - fog
j, - -k (a többes szám ragja)
de - -é, -nak -nek…-ja -je (a birtokos eset elöljárója);
- -tól -től
akra - éles
doni - adni
u - az ige parancsoló- és kötő-módját jelzi
mano - kéz
vidi - látni
resti - maradni
kun - -val -vel
danĝero - veszély
e - az igehatározót jelzi
kuraĝa - bátor
rajdi - nyargalni
i - a főnévi igenevet jelzi
paroli - beszélni
pri - felől, ról -ről

§ 8.

La patro estas bona. - Jen kuŝas la ĉapelo de la patro. - Diru al la patro, ke mi estas diligenta. - Mi amas la patron. - Venu kune kun la patro. - La filo staras apud la patro. - La mano de Johano estas pura. - Mi konas Johanon. - Ludoviko, donu al mi panon. - Mi manĝas per la buŝo kaj flaras per la nazo. - Antaŭ la domo staras arbo. - La patro estas en la ĉambro.

bona - jó
ĉapelo - kalap
diri - mondani
ke, - hogy
diligenta - szorgalmas
ami - szeretni
veni - jönni
kune - együtt
filo - fiú (fia)
stari - állni
apud - mellette
pura - tiszta
koni - ismerni
pano - kenyér
manĝi - enni
per - -val -vel, által, segítségével
buŝo - száj
flari - szagolni
nazo - orr
antaŭ - előtt elé
domo - ház
arbo - fa
ĉambro - szoba

§ 9.

La birdoj flugas. - La kanto de la birdoj estas agrabla. - Donu al la birdoj akvon, ĉar ili volas trinki. - La knabo forpelis la birdojn. - Ni vidas per la okuloj kaj aŭdas per la oreloj. - Bonaj infanoj lernas diligente. - Aleksandro ne volas lerni, kaj tial mi batas Aleksandron. - De la patro mi ricevis libron, kaj de la frato mi ricevis plumon. - Mi venas de la avo, kaj mi iras nun al la onklo. - Mi legas libron. - La patro ne legas libron, sed li skribas leteron.

flugi - repülni
kanti - énekelni
agrabla - kellemes
akvo - víz
ĉar - mert, mivel, mivelhogy
ili - ők
voli - akarni
trinki - inni
knabo - fiúgyermek
for - el, tova
peli - kergetni, hajtani, űzni
ni - mi
okulo - szem
aŭdi - hallani
orelo - fül
lerni - tanulni
tial - azért, ezért, ez okból
bati - ütni
ricevi - kapni, megkapni
avo - nagyapa
iri - menni
nun - most
onklo - nagybácsi
legi - olvasni
sed - de, hanem
li - ő (férfi)
skribi - írni
letero - levél

§ 10.

Papero estas blanka. - Blanka papero kuŝas sur la tablo. - La blanka papero jam ne kuŝas sur la tablo. - Jen estas la kajero de la juna fraŭlino. - La patro donis al mi dolĉan pomon. - Rakontu al mia juna amiko belan historion. - Mi ne amas obstinajn homojn. - Mi deziras al vi bonan tagon, sinjoro! - Bonan matenon! - Ĝojan feston! (mi deziras al vi). - Kia ĝoja festo! (estas hodiaŭ). - Sur la ĉielo staras la bela suno. - En la tago ni vidas la helan sunon, kaj en la nokto ni vidas la palan lunon kaj la belajn stelojn. - La papero estas tre blanka, sed la neĝo estas pli blanka. - Lakto estas pli nutra, ol vino. - Mi havas pli freŝan panon, ol vi. - Ne, vi eraras, sinjoro: via pano estas malpli freŝa, ol mia. - El ĉiuj miaj infanoj Ernesto estas la plej juna. - Mi estas tiel forta, kiel vi. - El ĉiuj siaj fratoj Antono estas la malplej saĝa.

papero - papír
blanka - fehér
kajero - füzet
juna - fiatal
fraŭlo - legény-ember, nőtlen ember
in - a nőt, a nőstényt jelzi;
 - p. patro atya, patrino anya;
 - koko kakas, kokino tyúk,
 - (fraŭlino, kisasszony, hajadon leány)
dolĉa - édes
rakonti - elbeszélni
mia - enyém, az én….-m
amiko - barát
bela - szép
historio - történet
obstina - makacs
deziri - kívánni
vi - te, ön; ti, önök (személyes névmás második  - személye
tago - nap (idő)
sinjoro - úr
mateno - reggel
ĝoji - örülni
festi - ünnepelni
kia - milyen, amilyen, minő, aminő, melyik, amelyik
hodiaŭ - ma
en - ban -ben
hela - világos (t.i. nem sötét)
nokto - éj
pala - halvány, sápadt
luno - hold
stelo - csillag
neĝo - hó
pli - inkább, többé (a középfokot is jelzi)
lakto - tej
nutri - táplálni
ol - mint (a hasonlításnál használjuk), -nál -nél…(-bb)
vino - bor
havi - bírni valamivel, lenni valamijének (tárgyesettel használjuk; megfelel a német haben, latin habere, - francia avoir segédigének).
freŝa - friss
erari - tévedni
mal - az ellentét előképzője; - p. bona jó, malbona rossz;
 - estimi tisztelni, malestimi megvetni
el - -ból -ből, ki-,
ĉiu - mindenki, minden, mindenik
 - (ĉiuj - az összes, valamennyi)
plej - leginkább (a felsőfokot is jelzi)
tiel - úgy, akképpen, olyan…
kiel - miképp, mint, hogyan, amint
si - maga, ő maga (visszaható névmás)
 - (sia, az övé, a magáé, az ő (saját) -ja -je).
saĝa - okos

§ 11.

La feino.

Unu vidvino havis du filinojn. La pli maljuna estis tiel simila al la patrino per sia karaktero kaj vizaĝo, ke ĉiu, kiu ŝin vidis, povis pensi, ke li vidas la patrinon; ili ambaŭ estis tiel malagrablaj kaj tiel fieraj, ke oni ne povis vivi kun ili. La pli juna filino, kiu estis la plena portreto de sia patro laŭ sia boneco kaj honesteco, estis krom tio unu el la plej belaj knabinoj, kiujn oni povis trovi.

feino - tündér
unu - egy
vidvo - özvegy ember
du  - kettő, két
simila - hasonló
karaktero - jellem
vizaĝo - arc
povi - tudni, -hatni -hetni, képesnek lenni vmire
pensi - gondolni
ambaŭ - mindkettő
fiera - büszke
oni - az ember, valaki (határozatlan személyi alany)
vivi - élni
plena - tele, teljes
portreto - arckép
laŭ - szerint
ec - ság -ség (a tulajdonságot jelzi);
 - p.bona jó boneco jóság;
 - viro férfi, vireco férfiasság
honesta - becsületes, tisztességes
krom - …kívül,…felül
tio - az (mutató névmás)

§ 12.

Du homoj povas pli multe fari ol unu. - Mi havas nur unu buŝon, sed mi havas du orelojn. - Li promenas kun tri hundoj. - Li faris ĉion per la dek fingroj de siaj manoj. - El ŝiaj multaj infanoj unuj estas bonaj kaj aliaj estas malbonaj. - Kvin kaj sep faras dek du. - Dek kaj dek faras dudek. - Kvar kaj dek ok faras dudek du. - Tridek kaj kvardek kvin faras sepdek kvin. - Mil okcent naŭdek tri. - Li havas dek unu infanojn. - Sesdek minutoj faras unu horon, kaj unu minuto konsistas el sesdek sekundoj. - Januaro estas la unua monato de la jaro, Aprilo estas la kvara, Novembro estas la dek-unua, Decembro estas la dek-dua. - La dudeka (tago) de Februaro estas la kvindek-unua tago de la jaro. - La sepan tagon de la semajno Dio elektis, ke ĝi estu pli sankta, ol la ses unuaj tagoj. - Kion Dio kreis en la sesa tago? - Kiun daton ni havas hodiaŭ? - Hodiaŭ estas la dudek sepa (tago) de Marto. - Georgo Vaŝington estis naskita la dudek duan de Februaro de la jaro mil sepcent tridek dua.

multe - sok, sokat, sokszor
fari - tenni, cselekedni, csinálni
nur - csak
promeni - sétálni
tri - három
hundo - kutya
ĉio - mind
dek - tíz
fingro - ujj
alia - más, másik
kvin - öt
sep - hét
kvar - négy
ok - nyolc
mil - ezer
cent - száz
naŭ - kilenc
ses - hat
minuto - perc
horo - óra (idő)
konsisti  - állni valamiből
sekundo - másodperc
Januaro - január
monato - hónap
jaro - év
Aprilo - április
Novembro - november
Decembro - december
Februaro - február
semajno - hét ( hét napnyi idő)
Dio - Isten
elekti - választani
ĝi - az (állatra vagy tárgyra vonatkozó harmadik - személyű névmás).
sankta - szent
krei  - teremteni
dato - kelt, kelet
Marto - március
naski - szülni
it - a szenvedő múlt idejű részesülő képzője

§ 13.

La feino (Daŭrigo).

Ĉar ĉiu amas ordinare personon, kiu estas simila al li, tial tiu ĉi patrino varmege amis sian pli maljunan filinon, kaj en tiu sama tempo ŝi havis teruran malamon kontraŭ la pli juna. Ŝi devigis ŝin manĝi en la kuirejo kaj laboradi senĉese. Inter aliaj aferoj tiu ĉi malfeliĉa infano devis du fojojn en ĉiu tago iri ĉerpi akvon en tre malproksima loko kaj alporti domen plenan grandan kruĉon.

daŭri - tartani (ideig)
ig - valamilyenné tenni, -(t)atni -(t)etni;
 - p. pura tiszta, purigi tisztítani;
 - bruli égni, bruligi égetni, elégetni;
 - morti meghalni, mortigi megölni.
ordinara - közönséges
persono - személy
tiu - az, azon
ĉi - közelítő szócska névmásoknál;
 - p. tiu az, azon, tiu ĉi ez ezen;
 - tie ott, tie ĉi itt.
varma - meleg
eg - a nagyítást jelzi; p. pordo ajtó, pordego kapu;
 - varma meleg varmega forró, hőséges;
 - peti kérni, petegi könyörögni, esedezni
sama - ugyan- (t.i. ugyanaz, ugyanott, ugyanolyan,stb.)
tempo - idő
teruro - ijedelem, borzalom
kontraŭ - ellen
devi - kelleni, tartozni (t.i. valamit megtenni).
kuiri - főzni
ej -  - jelzi a helyet, amely valamely cselekvés elkövetésére
 - van rendeltetve; p. preĝi imádkozni, preĝejo
 - templom; kuiri főzni, kuirejo konyha.
labori - dolgozni
ad - a cselekvés tartósságát jelzi; p. pafo lövés, pafado
 - lövöldözés; iri menni, iradi járni
sen - nélkül, -talan -telen
ĉesi - megszűnni, abbamaradni
inter - közt, között; közé
afero - ügy, dolog
feliĉa - szerencsés
fojo - íz(ben), -szor -szer